Szyny zbiorcze

Szyny zbiorcze — funkcjonalny i bezpieczny sposób na rozdzielenie energii w eRBetce

Oferujemy wysokiej jakości szyny zbiorcze przeznaczone do montażu w rozdzielnicach elektrycznych różnego typu. To akcesoria pozwalające na skuteczne, bezpieczne i wydajne łączenie przewodów i rozdzielanie energii. Sprawdź, czym dokładnie są szyny łączeniowe, jakie są ich rodzaje, funkcje oraz gdzie i kiedy warto z nich korzystać

Szyna zbiorcza — co to jest i do czego służy?

Rozdzielnice elektryczne to kluczowe elementy każdej instalacji elektrycznej, w której istnieje potrzeba skutecznego, bezpiecznego i wydajnego rozgałęzienia przewodów. Można powiedzieć, że są swego rodzaju centrum dowodzenia instalacją. To w nich następuje rozdzielanie energii z jednego źródła (przewodu zasilającego) na wiele linii odbiornikowych (doprowadzających energię do konkretnych systemów czy urządzeń).

Właściwy rozdział energii wymaga oczywiście zastosowania odpowiednich akcesoriów pozwalających na połączenie ze sobą przewodów. Takie połączenie musi być nie tylko trwałe i mocne. Ważne są także odpowiednie parametry elektryczne, dobra izolacja czy zabezpieczenie przed czynnikami zewnętrznymi.

Rozdzielnice elektryczne wyposaża się zatem w różnego typu bloki rozdzielcze, listwy zaciskowe N + PE, listwy zaciskowe na szynę i szyny zbiorcze.

Odpowiednio dobrane szyny zbiorcze są niezwykle istotnym elementem wyposażenia rozdzielnic elektrycznych, ale także rozmaitych sterowników czy maszyn. Powszechnie korzysta się z nich w infrastrukturze średniego i wysokiego napięcia, ale odpowiednie wersje szyn znajdujemy także w rozdzielnicach niskiego napięcia, czyli tych, które znamy m.in. z własnych domów i mieszkań prywatnych.

Szyny zbiorcze pozwalają bowiem na skuteczne połączenie źródła zasilania z wieloma liniami odpływowymi (odbiornikowymi). To one odpowiadają zatem za kształtowanie architektury instalacji i zasilenie poszczególnych systemów czy urządzeń elektrycznych w sieci.

Jak zbudowane są szyny zbiorcze?

Szyny zbiorcze można uznać za główne przewody (tory) prądowe w rozdzielnicy. Ich zasadniczym elementem zawsze jest zatem element przewodzący wykonany najczęściej z miedzi, ale czasem również z innych materiałów (np. aluminium czy tzw. aldreju). Co istotne, sam element przewodzący może mieć różne kształty — łaskiej “sztaby”, ceownika, okrągłego pręta lub rury.

Odpowiedni dobór kształtu szyny zbiorczej ma znaczenie przede wszystkim w instalacjach wyższych napięć, gdzie wpływa na funkcjonalność. Takie szyny zbiorcze bardzo często sprzedaje się też autonomicznie, bez osprzętu w postaci uchwytów, zacisków czy osłon izolacyjnych. Każdy z takich elementów dobiera się zatem osobno, dostosowując go do specyfiki konkretnej instalacji.

W przypadku szyn zbiorczych do instalacji niskich napięć sprawa jest nieco prostsza. Mamy tu bowiem do wyboru produkty gotowe do natychmiastowej instalacji i eksploatacji — wyposażone w zintegrowane osłony izolacyjne, o określonej liczbie przyłączy na przewody czy konkretnym sposobie montażu w rozdzielnicy.

Istota szyny zbiorczej pozostaje jednak taka sama — w osłonie z tworzywa znajduje się element przewodzący, który z jednej strony podłącza się do zasilania, a z drugiej podpina się linie odbiornikowe.

Szyny łączeniowe elektryczne — rodzaje

Szyny łączeniowe elektryczne to produkty bardzo różnorodne. W związku z tym wyróżnia się kilka ich rodzajów o odmiennej budowie, rozłożeniu i rodzaju styków i zastosowaniu.

W instalacjach wysokonapięciowych istotny jest kształt szyny zbiorczej, który wpływa na funkcjonalność tego akcesorium. Wyróżniamy m.in. szyny płaskie (jedno i wielotorowe), ceowniki, dwuteowniki oraz inne złożone profile do największych prądów zwarciowych i roboczych, szyny okrągłe (wymagające specjalnych zacisków stożkowych) czy rurowe (eliminujące zjawisko tzw. ulotu).

W przypadku szyn łączeniowych elektrycznych do rozdzielnic niskiego napięcia kryterium podziału jest jednak inne. Dotyczy przede wszystkim styków, a więc sposobu podłączenia przewodów i związanej z tym funkcjonalności.

Szyny łączeniowe: widełkowe, sztyftowe, grzebieniowe

W klasyfikacji szyn łączeniowych elektrycznych do systemów niskich napięć spotykamy pewną nieścisłość. W wielu miejscach widnieje podział na szyny grzebieniowe, sztyftowe i widełkowe, ale szybko okazuje się, że terminy te bardzo często stosowane są zamiennie, a sam podział wcale nie jest oczywisty.

W istocie szyny łączeniowe sztyftowe i widełkowe (a także kołkowe) to określenia różnych podkategorii szyn grzebieniowych, a różnice dotyczą kształtu i sposobu podłączenia styków.

Można uznać, że szyny grzebieniowe to wszystkie szyny łączeniowe elektryczne wyposażone w zintegrowany system styków do przyłączenia przewodów. Ze względu na wystające styki (o różnym kształcie) przypominają one grzebienie.

Dalsza klasyfikacja zależy zatem od kształtu styków, a w konsekwencji sposobu połączenia listwy z przewodem. Mamy zatem styki sztyftowe, widełkowe czy kołkowe i analogiczne szyny łączeniowe. 

Różnego typu szyny grzebieniowe są szeroko stosowane do wykonywania połączeń poziomych i pionowych w rozdzielnicach niskiego napięcia.

Te szyny łączeniowe występują w wersjach jednobiegunowych i wielobiegunowych (do 4 biegunów). Dostępne są więc szyny 1-fazowe i 3-fazowe różnego typu. Poszczególne modele różnią się ponadto liczbą modułów, czyli przewodów (linii), które można do nich podłączyć — może ich być od kilku do nawet kilkudziesięciu.

Wysoka funkcjonalność i łatwy montaż sprawiają, że szyny łączeniowe grzebieniowe są bardzo popularne i naprawdę często stosowane. Doskonale sprawdzą się we wszystkich rozdzielnicach NN — w domach, biurach, sklepach itp.

Szyny zbiorcze miedziane i nie tylko

Ważny podział na różne typy szyn łączeniowych elektrycznych dotyczy materiałów, głównie zastosowanego przewodnika.

Najbardziej popularne są szyny zbiorcze miedziane. Stosuje się je zarówno w instalacjach wysokich napięć, jak i w rozdzielnicach NN.

Szyny zbiorcze miedziane wyróżniają doskonałe właściwości elektryczne — świetna przewodność czy wydajność energetyczna, a także odporność na korozję, a więc długa żywotność nawet w trudnych warunkach.

Poza szynami łączeniowymi miedzianymi dostępne są także szyny aluminiowe, mosiężne, ze stali nierdzewnej, a także materiałów kompozytowych. Wybór materiału zależy od wielu kwestii związanych z architekturą czy funkcjonalnością instalacji, ale szczególne znaczenie ma raczej w instalacjach wysokich napięć.

Dobór odpowiedniej szyny łączeniowej ma duże znaczenie nie tylko dla funkcjonalności instalacji, ale również dla bezpieczeństwa użytkowników sieci. Dlatego przed zakupem konkretnego modelu najlepiej skonsultować się ze specjalistą, który pomoże dobrać szynę zbiorczą odpowiednią dla konkretnych parametrów elektrycznych, architektury sieci itp.

BIBLIOGRAFIA

• Kozyra, J. Rozdzielanie energii elektrycznej 724 [01]. Z1. 03.
• Markiewicz H., Instalacje elektryczne. Wydanie 8, WNT, Warszawa, 2014.
• PN-EN 61439-1:2011 Rozdzielnice i sterownice niskonapięciowe. Część 1: Postanowienia ogólne.
• PN-EN 61439-2:2011 Rozdzielnice i sterownice niskonapięciowe. Część 2: Rozdzielnice i sterownice do rozdziału energii elektrycznej.
• Muszyńska, E. Charakteryzowanie procesów przesyłania i rozdzielania energii elektrycznej 311 [08]. O3. 03.