ROZDZIELNICE BUDOWLANE

Rozdzielnice budowlane — kluczowy element instalacji elektrycznej na każdej budowie

Rozdzielnice budowlane są punktami kontroli i dystrybucji energii na budowach (i nie tylko). Ich rolą jest zagwarantowanie bezpiecznego i efektywnego korzystania z prądu w tymczasowych instalacjach zasilających konkretne maszyny, urządzenia czy narzędzia. Sprawdźmy więc, czym jest, jak działa i jak powinna być zbudowana dobra rozdzielnica budowlana.

Czym są rozdzielnice budowlane?

Budowlane rozdzielnice elektryczne (tzw. eRBetki) są kluczowymi elementami instalacji elektrycznej. Są to specjalnie skonstruowane skrzynki zawierające rozmaite komponenty elektryczne. Ich zadaniem jest m.in. kontrolowanie, izolowanie, dystrybucja, a czasem również pomiar zużycia energii elektrycznej.

Rozdzielnice elektryczne montowane są we wszystkich budynkach i obiektach, w których korzysta się z prądu. Te budowlane stosowane są jednak najczęściej w instalacjach tymczasowych, wykorzystywanych na budowach i przy remontach, ale również “w terenie” — np. przy wydarzeniach plenerowych. Korzysta się z nich zatem tam, gdzie brakuje stałej sieci elektrycznej lub jest ona niedostosowana do potrzeb związanych z użyciem konkretnego sprzętu (np. takiego o dużej mocy).

W istocie rozdzielnica budowlana jest więc swoistym “centrum dowodzenia”, w którym następuje rozdział energii na poszczególne linie zasilające konkretne urządzenia czy systemy elektryczne. Uzbrojone rozdzielnice budowlane zawierają dodatkowo przełączniki kontrolujące przepływ prądu do poszczególnych linii oraz zabezpieczenia chroniące np. przed przeciążeniami czy zwarciami.

Rolą rozdzielnicy budowlanej jest także izolacja i zabezpieczenie newralgicznych elementów instalacji. Obudowy tych urządzeń wykonywane są zatem z materiałów dostosowanych do warunków, w jakich pracują. Mogą być np. wysoce odporne na uszkodzenia mechaniczne, ale też zabezpieczone przed warunkami atmosferycznymi czy cząstkami stałymi (np. pyłem).

Istotną w wielu sytuacjach funkcją rozdzielnicy budowlanej może być także monitorowanie zużycia energii. Co istotne, eRBetki mogą być wyposażone w jeden licznik główny, ale też w podliczniki mierzące zużycie na poszczególnych liniach wychodzących. To pozwala na kontrolę zużycia energii przez danych podwykonawców czy przez konkretne urządzenia.

Najważniejsze typy rozdzielnic budowlanych

Rozdzielnice budowlane można podzielić na wiele typów wedle rozmaitych kryteriów — budowy, wyposażenia, funkcjonalności, miejsca i sposobu montażu itd.

Najważniejsze typy budowlanych rozdzielnic wyróżnia się jednak ze względu na rodzaj przyłączy (jedno i trójfazowe) oraz mobilność (stacjonarne i przenośne).

Jednofazowe i trójfazowe rozdzielnice budowlane

Podział na budowlane rozdzielnice jednofazowe i trójfazowe dotyczy obsługiwanego przez urządzenie źródła zasilania.

Budowlane rozdzielnice jednofazowe są odpowiednie do sieci, do których podłączamy urządzenia pracujące w tradycyjnej sieci na 230 V. Taka sieć jest powszechnie stosowana w domach, biurach i wielu firmach, w których nie korzysta się z wyposażenia o dużej mocy.

Trójfazowe rozdzielnice budowlane pozwalają natomiast na dystrybucję energii z tzw. sieci siłowej. Dzięki nim możliwe jest zatem zasilenie urządzeń o wysokiej mocy. Z takiej sieci korzysta się m.in. do zasilania maszyn produkcyjnych, klimatyzacji centralnej, ale także kuchni elektrycznych, a na budowach np. betoniarek i innych dużych urządzeń.

Budowlane rozdzielnice jednofazowe są zatem odpowiednie do małych obciążeń. Można dzięki nim zasilić oświetlenie oraz większość ręcznych elektronarzędzi. Na większych budowach, gdzie podłącza się dużo sprzętu lub korzysta z urządzeń o wysokiej mocy, konieczna będzie jednak trójfazowa rozdzielnica budowlana.

Warto przy tym zaznaczyć, że podział na jedno- i trójfazowe rozdzielnice budowlane nie jest kategoryczny. Zazwyczaj w rozdzielnicach trójfazowych spotkamy także przyłącza jednofazowe, co znacząco zwiększa funkcjonalność urządzenia.

Co istotne, rozdzielnice budowlane najczęściej wyposażone są w odpowiednie gniazda. Nie ma tu zatem podłączeń “na sztywno”, jak ma to miejsce w przypadku rozdzielnic montowanych w sieciach stałych. Ważne jest także, że eRBetki dostosowane są do różnego prądu znamionowego. Mamy więc rozdzielnice 16A i rozdzielnice 32A

Budowlane rozdzielnice stacjonarne i mobilne

Wykorzystanie rozdzielnic budowlanych w sieciach tymczasowych sprawia, że bardzo często korzystny jest wybór modeli mobilnych. Zapewniają one zdecydowanie większą elastyczność i wygodę, ponieważ pozwalają na tworzenie punktów dystrybucji i kontroli prądu bezpośrednio w miejscu zapotrzebowania.

Nie oznacza to jednak, że budowlane rozdzielnice stacjonarne nie mają swojego zastosowania. Często montuje się je jako główne rozdzielnice obsługujące przyłącze elektryczne do posesji. Takie eRBetki zawsze powinny być uzbrojone w odpowiednie przełączniki i zabezpieczenia.

Odpowiednio umieszczona stacjonarna rozdzielnica budowlana jest mniej narażona na uszkodzenia mechaniczne czy szkodliwe warunki. Pozwala też na łatwy dostęp i sprawną kontrolę całej sieci elektrycznej w obiekcie.

Budowlane rozdzielnice przenośne (mobilne) częściej wykorzystywane są natomiast jako podrozdzielnice montowane już za główną eRBetką, np. bezpośrednio w pomieszczeniu, w którym odbywają się prace. Umożliwiają one szybki, łatwy i wygodny dostęp do gniazd elektrycznych i podłączenie wielu narzędzi w jednym miejscu.

Oczywiście budowlane rozdzielnice przenośne powinny być lepiej chronione przed uszkodzeniami mechanicznymi, jak i warunkami panującymi w miejscu pracy.

Rozdzielnice budowlane — wyposażenie

Podstawowym wyposażeniem każdej rozdzielnicy budowlanej są systemy dystrybucji energii elektrycznej. Oznacza to odpowiednie, bezpieczne i funkcjonalne elementy służące do rozdziału energii z jednej linii doprowadzającej prąd do skrzynki na wszystkie linie wychodzące.

Budowlana rozdzielnica może jednak pełnić wiele funkcji dodatkowych, co związane jest oczywiście z odpowiednim wyposażeniem. Przede wszystkim istotne są podzespoły związane z kontrolą i zabezpieczeniem sieci, ale także z monitorowaniem zużycia. Wyróżniamy zatem rozdzielnice uzbrojone i rozdzielnice nieuzbrojone, a także wyposażone w licznik lub nie.

Uzbrojone i nieuzbrojone rozdzielnice budowlane

Nieuzbrojona rozdzielnica budowlana wyposażona jest jedynie w systemy rozdziału i dystrybucji energii, ale nie ma systemów kontroli i zabezpieczeń. W praktyce jest to zatem skrzynka z gniazdami umożliwiająca zasilanie wielu linii czy urządzeń.

Nieuzbrojona rozdzielnica budowlana często ma jednak miejsce na montaż przełączników i bezpieczników i może być w nie dodatkowo wyposażona, co pozwala zmienić ją w rozdzielnicę uzbrojoną.

Korzyścią z wyboru takiego modelu jest możliwość samodzielnego dobrania wszystkich komponentów uzbrojenia i decydowania o ich jakości czy funkcjonalności.

Uzbrojone rozdzielnice budowlane są już kompletne i wyposażone w systemy kontroli i zabezpieczenia (przełączniki i bezpieczniki). Dzięki nim możliwa jest zatem nie tylko dystrybucja energii, ale także zabezpieczenie sieci przed przeciążeniem i spięciami.

Rozdzielnica budowlana z licznikiem i bez licznika

Rozdzielnice budowlane mogą być wyposażone także w liczniki zużycia energii. Takie modele często są wykorzystywane na budowach, gdzie inwestorzy lub wykonawcy chcą monitorować zużycie energii — czy to na całej budowie, czy w poszczególnych liniach.

Co istotne, budowlana rozdzielnica może być wyposażona w jeden licznik mierzący zużycie energii w całej sieci za eRBetką, ale może też mieć osobne podliczniki dla każdego gniazda lub grup gniazd.

Możliwe jest zatem np. podłączenie wielu urządzeń do jednej rozdzielnicy i monitorowanie zużycia prądu przez każde z nich. Taki system jest też idealny do monitorowania i kontroli zużycia energii przez poszczególnych podwykonawców.

Warto zauważyć jednak, że budowlane rozdzielnice z licznikiem sprawdzą się nie tylko na budowach. Świetnie spisują się także jako rozdzielnice kempingowe, gdzie pozwalają na zasilenie kilku stanowisk i dokładne rozliczenie każdego klienta za prąd.

Bezpieczna i solidna rozdzielnica budowlana — materiały i wykonanie

Budowlane rozdzielnice elektryczne powinny być nie tylko funkcjonalne i bezpieczne, ale także wyjątkowo solidne. Istotne są zatem odpowiednie materiały i wykonanie zapewniające zabezpieczenie przed uszkodzeniami mechanicznymi oraz szkodliwymi warunkami.

Rozdzielnice budowlane często narażone są na warunki zewnętrzne. Te stacjonarne montowane są przeważnie na zewnątrz i muszą być zabezpieczone przed deszczem. Jednak również te wykorzystywane pod dachem bywają narażone na wilgoć, a nawet bezpośrednie zalanie związane z różnymi pracami budowlanymi.

Co więcej, w wielu przypadkach problemem jest nie tylko woda, ale także cząstki stałe. Może to być nie tylko piasek czy “grubszy” materiał, ale także bardzo drobny pył, który może uszkodzić eRBetkę.

Właśnie dlatego do trudnych warunków poleca się budowlane rozdzielnice IP65, a nawet IP67 o wysokiej odporności zarówno na wodę, jak i na zanieczyszczenia drobnymi cząstkami stałymi.

W wielu przypadkach — np. przy “czystych” pracach wykończeniowych, ale też przy montażu eRBetki w zabezpieczonym, izolowanym od szkodliwych warunków miejscu — wystarczające będą rozdzielnice IP54, a nawet IP44.

Poza odpowiednimi normami IP zadbać warto również o właściwy wybór obudowy rozdzielnic. Tu znów wiele zależy od konkretnych warunków, w jakich urządzenie będzie eksploatowane.

Stacjonarne rozdzielnice budowlane przeważnie nie są bardzo narażone na uszkodzenia mechaniczne. Montuje się je zazwyczaj w miejscach bezpiecznych, poza bezpośrednim obszarem prowadzenia robót. W takim przypadku wybrać można obudowy z tworzywa.

Jeśli jednak urządzenie może być narażone na uderzenia, otarcia itp. lepszym wyborem będą obudowy metalowe, a nawet rozdzielnice gumowe. Takie modele warto wybierać przede wszystkim na eRBetki przenośne, które często stają w miejscu bezpośredniego prowadzenia prac.

Poza samymi eRBetkami warto zadbać również o właściwe akcesoria. Dobrze dopasowane stojaki do rozdzielnic, szyny montażowe, zamki i klucze, a także wyposażenie wewnętrzne — złączki szynowe, mostki wtykowe, oznaczniki przewodów itd. wpływają na funkcjonalność i trwałość urządzenia.

Trzeba zatem pamiętać, że wybór rozdzielnicy budowlanej zależy od wielu czynników. Istotna jest oczywiście funkcja eRBetki, która determinuje jej wyposażenie, ale pomyśleć warto również o miejscu i sposobie montażu, wytrzymałości na rozmaite czynniki szkodliwe czy wygodzie użytkowania.